O ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (Human Papilloma Virus - HPV) είναι ένας ιός ο οποίος έχει περισσότερους από 150 διαφορετικούς τύπους και κάθε τύπος, ανάλογα με τις ιδιότητές του, επηρεάζει και διαφορετικά σημεία του σώματος (το βλεννογόνο ιστό του στόματος και του φάρυγγα, το λάρυγγα, τα εξωτερικά γεννητικά όργανα, τον τράχηλο της μήτρας, τον κόλπο, τον πρωκτό) όχι μόνο της γυναίκας αλλά και του άνδρα.
Ο ιός HPV είναι εξαιρετικά συνήθης και υπολογίζεται ότι οι περισσότεροι άνθρωποι θα έρθουν σε επαφή με τον ιό κάποια στιγμή στην ζωή τους, σε ποσοστό περίπου 80%.
Η κύρια οδός μετάδοσης του HPV. είναι η σεξουαλική επαφή και γι' αυτό θεωρείται σεξουαλικώς μεταδιδόμενος. Κύριος τρόπος μετάδοσης είναι η κολπική, η πρωκτική αλλά και η στοματογεννητική επαφή. Μάλιστα, όσο πιο μικρή είναι η ηλικία έναρξης των σεξουαλικών επαφών και όσο πιο πολλοί οι ερωτικοί σύντροφοι τόσο αυξάνεται η πιθανότητα μόλυνσης από HPV.
Περίπου 40 υπότυποι μολύνουν το κατώτερο γεννητικό σύστημα και ανάλογα με την ικανότητά τους να προκαλέσουν προκαρκινικές αλλοιώσεις θεωρούνται υψηλού (16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 68, 73, 82) ή χαμηλού (6, 11, 42, 43, 44, 54, 61, 70, 72, 81) κινδύνου. Συγκεκριμένα, οι υπότυποι 16 και 18 είναι υπεύθυνοι για το 70% των καρκίνων του τραχήλου της μήτρας, το 75-80% των καρκίνων του πρωκτού, το 45-70% της υψηλού βαθμού ενδοεπιθηλιακής νεοπλασίας του τραχήλου της μήτρας, το 80% του αδενοκαρκινώματος in situ, το 25% της χαμηλού βαθμού ενδοεπιθηλιακής νεοπλασίας του τραχήλου της μήτρας, το 70% της σχετιζόμενης με τον HPV υψηλού βαθμού ενδοεπιθηλιακής νεοπλασίας του αιδοίου και του κόλπου και το 80% της σχετιζόμενης με τον HPV υψηλού βαθμού ενδοεπιθηλιακής νεοπλασίας του πρωκτού.
Σε σημαντικό ποσοστό (90%) των γυναικών, οι λοιμώξεις από τους ιούς HPV υποχωρούν αυτόματα.
Η μόλυνση από τους ογκογόνους τύπους του HPV, σε 10% των γυναικών περίπου, δεν μπορεί να κατασταλεί από το ανοσοποιητικό σύστημα και υπάρχει αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης προκαρκινικών αλλοιώσεων που μπορούν να εξελιχθούν σε καρκίνο και όταν διαγνωσθούν έγκαιρα μπορούν να αφαιρεθούν (εξάχνωση με laser, καυτηριασμός με ηλεκτροδιαθερμία, κωνοειδής εκτομή τραχήλου, ...).
Η μόλυνση από τους λεγόμενους «χαμηλού κινδύνου» τύπους του HPV και κυρίως (κατά 90%) από τους τύπους 6 και 11, συνδέεται ισχυρά με την εμφάνιση κονδυλωμάτων. Τα κονδυλώματα προσβάλλουν γυναίκες και άνδρες, υποτροπιάζουν συχνά αλλά και υποχωρούν αυτόματα.
Η πρωτογενής πρόληψη της μόλυνσης από τον ιό γίνεται με τη χρήση προφυλακτικού και με την χορήγηση του διαθέσιμου HPV εμβολίου. Η χρήση προφυλακτικού παραμένει η καλύτερη ασπίδα προστασίας από την επαφή με τον ιό. Το HPV εμβόλιο προστατεύει εξαρχής από τη μόλυνση από τους τύπους του ιού που ευθύνονται για το 70% των περιπτώσεων καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.
Όταν μια γυναίκα έρθει σε επαφή με τον ιό, θα μείνει για πάντα φορέας, γιατί δεν υπάρχει θεραπεία εκρίζωσης του ιού. Αυτό σημαίνει ότι, όταν το διαπιστώσει, θα πρέπει να υποβάλλεται σε συστηματικό προσυμπτωματικό έλεγχο (τεστ Παπανικολάου, κολποσκόπηση, βιοψία), ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος ενδεχόμενης πρόκλησης προκαρκινικών αλλοιώσεων. Επιπλέον, σήμερα, υπάρχει η δυνατότητα να γίνει μοριακός έλεγχος τυποποίησης του ιού HPV (HPV test), αν το κρίνει απαραίτητο ο θεράπων ιατρός.
ΤΑ ΚΟΝΔΥΛΩΜΑΤΑ αποτελούν τη συχνότερη σεξουαλικά μεταδιδόμενη πάθηση και δεν έχουν καμία σχέση με τον καρκίνο. Είναι μικρές προσεκβολές (ογκίδια) του δέρματος και των επιθηλίων. Μπορεί να είναι επίπεδα ή να προεξέχουν από το δέρμα (οξυτενή) με ανώμαλη επιφάνεια (σχήμα κουνουπιδιού - ανθοκραμβοειδές), τα οποία παρουσιάζονται στα γεννητικά όργανα της γυναίκας αλλά και του άνδρα. Το χρώμα τους συνήθως είναι ερυθρορόδινο ή γκριζοφαιό και η σύστασή τους μαλακή. Στις γυναίκες εμφανίζονται στο αιδοίο, εφήβαιο, περίνεο, κόλπο, τράχηλο της μήτρας, ουρήθρα και στην περιοχή του πρωκτού. Στους άνδρες εμφανίζονται κυρίως στο πέος, στους όρχεις, εφήβαιο και στην περιοχή του πρωκτού. Στις γυναίκες συνήθως δεν προκαλούν συμπτώματα (πόνο, φαγούρα), αλλά γίνονται αντιληπτά τυχαία, με την αφή.
Τα επίπεδα κονδυλώματα δεν είναι ορατά με γυμνό μάτι και αφορούν τον τράχηλο της μήτρας και τον κόλπο. Η αναγνώρισή τους γίνεται με την κολποσκόπηση. Προκαλούνται από υψηλού κινδύνου στελέχη του HPV και σχετίζονται με τις δυσπλασίες και τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.
Η γυναίκα που εμφανίζει κονδυλώματα οφείλει να ελέγχεται συστηματικά με τεστ Παπανικολάου και ενδεχομένως, εξατομικευμένα, ίσως χρειαστεί κολποσκόπηση με ή χωρίς βιοψία.
Κωνσταντίνος Στ. Ζιώρης
Μαιευτήρ - Χειρουργός Γυναικολόγος
