Ο HPV εμβολιασμός παρέχει μια πρωτογενή ουσιαστική προστασία από τη μόλυνση από υπότυπους του ιού HPV, έτσι ώστε να μην μπορεί να υπάρξει νόσος (πρωτογενής πρόληψη). Αποτελεί τον πρώτο εμβολιασμό εναντίον καρκίνου στην ιστορία της Ιατρικής.
Εφαρμόζεται σε περισσότερες από 100 χώρες παγκοσμίως, με ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Στην Ευρώπη, 23 από τα 28 Κράτη-Μέλη έχουν υιοθετήσει τον εμβολιασμό έναντι του HPV. Στην Ελλάδα, το εμβόλιο HPV συμπεριλαμβάνεται στο εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμών από το 2008.
Το πρώτο HPV εμβόλιο που κυκλοφόρησε στην Ελλάδα, το 2007, ήταν το τετραδύναμο (Gardasil), για την προφύλαξη από τους ογκογόνους υπότυπους 16, 18, οι οποίοι είναι οι πλέον νοσογόνοι και επικίνδυνοι (υπεύθυνοι για το 70% των καρκίνων του τραχήλου της μήτρας παγκοσμίως) αλλά και τους μη ογκογόνους υπότυπους 6 και 11, οι οποίοι είναι κατά 90% περίπου υπεύθυνοι για την ανάπτυξη των γνωστών κονδυλωμάτων. Το 2008, κυκλοφόρησε το διδύναμο (Cervarix), που μπορεί να προφυλάξει από τους υποτύπους 16 και 18. Επίσης, φαίνεται ότι το Cervarix μπορεί επιπλέον να προσφέρει και διασταυρούμενη προστασία από τους υπότυπους 45 και 31, που είναι κι αυτοί ογκογόνοι
Στην πράξη, διαπιστώθηκε ότι λόγω μοριακής συγγένειας μεταξύ των διαφόρων αυτών υπότυπων, υπάρχει η λεγόμενη διασταυρούμενη προστασία, δηλ. η προστασία μέσω του εμβολίου και από άλλους υπότυπους του ιού, σε μικρότερο βαθμό, βέβαια. Έτσι, η συνολική προστασία που παρέχουν τα εμβόλια που κυκλοφορούν, ξεπερνά το 70%, παρόλα αυτά δε φθάνει το 100%.
Η διάρκεια προστασίας θεωρείται περίπου 10 έτη (μέχρι στιγμής). Με τα μέχρι σήμερα επιστημονικά δεδομένα, δεν έχει επιβεβαιωθεί η ανάγκη αναμνηστικής δόσης.
Τα εμβόλια HPV έχουν ως στόχο τη μείωση κατά 70% των δυσπλασιών και του καρκίνου. Παρέχουν πλήρη προστασία (96-100%) για τους συγκεκριμένους υπότυπους (αλλά μόνο γι’ αυτούς). Γι’ αυτό οι κοπέλες που κάνουν το εμβόλιο, δεν θα πρέπει να έχουν την ψευδή αίσθηση συνολικής προστασίας και η χρήση προφυλακτικού πρέπει να αποτελεί επιλογή καθώς επίσης, θα πρέπει να ελέγχονται συστηματικά για τις επιπτώσεις μόλυνσης από άλλους ογκογόνους υπότυπους.
Η επέκταση του εμβολιασμού και στα αγόρια 9-15 ετών ή και σε μεγαλύτερους άνδρες συζητείται διεθνώς ή/και εφαρμόζεται ήδη σε ορισμένες χώρες. Οι υπεύθυνοι Φορείς Υγείας των Η.Π.Α., Αυστραλίας, Καναδά και άλλων χωρών συστήνουν τον εμβολιασμό κοριτσιών και αγοριών 9-13 ετών, συνήθως στα σχολεία.
Στην Ελλάδα, συστήνεται σε όλα τα νέα κορίτσια (9-15 ετών), σε όλες τις νέες γυναίκες (15-26 ετών), ακόμα και στις μεγαλύτερες γυναίκες (26-45 ετών), αν δεν έχουν εμβολιασθεί στη συνιστώμενη ηλικία. Επιπλέον, συνιστάται σε γυναίκες που έχουν ήδη θεραπευθεί χειρουργικά για προκαρκινικές αλλοιώσεις στον τράχηλο και σε γυναίκες με προηγούμενη υποστραφείσα λοίμωξη από τους τύπους του ιού από τους οποίους προστατεύει το εμβόλιο (οροθετικές – DNA αρνητικές). Χορηγείται δωρεάν, από τα ασφαλιστικά ταμεία, στις γυναίκες μέχρι την ηλικία των 26 ετών.
Ενδείκνυται, επίσης, για τους άνδρες μέχρι 26 ετών, για την πρόληψη των οξυτενών κονδυλωμάτων καθώς και των προκαρκινικών και καρκινικών αλλοιώσεων του πρωκτού. Το κόστος αυτό δεν καλύπτεται μέχρι στιγμής από τα ασφαλιστικά ταμεία.
Ο HPV εμβολιασμός δε συνοδεύεται από σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες και θεωρείται ασφαλής. Ανεπιθύμητες ενέργειες υπάρχουν, συνήθως τοπικές (κνησμός, ήπιο άλγος, ερυθρότητα, οίδημα), αλλά όχι σοβαρές.
Δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία που να επιβεβαιώνουν την ασφάλεια χορήγησης των HPV εμβολίων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Εμβολιασμός κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης δε συστήνεται. Αν γίνει το εμβόλιο σε έγκυο γυναίκα που δε γνωρίζει ακόμα την εγκυμοσύνη, ή αν ενδιαμέσως των δόσεων προκύψει εγκυμοσύνη, δε συνιστάται η διακοπή της, αλλά η επόμενη δόση θα πρέπει να αναβληθεί μέχρι την ολοκλήρωσή της γαλουχίας.
ΜετΑ το HPV εμβΟλιο χρειΑζεται τεστ ΠαπανικολΑου;
Χρειάζεται οπωσδήποτε!
Το εμβόλιο προστατεύει από τους δύο πιο επικίνδυνους υπότυπους του ιού, οι οποίοι ευθύνονται όμως μόνο για το 70% περίπου των καρκίνων του τραχήλου της μήτρας σίγουρα και σε μικρότερο βαθμό, μέσω της διασταυρούμενης προστασίας, από κάποιους ακόμη υπότυπους. Το υπόλοιπο περίπου 30% οφείλεται σε άλλους «υψηλού κινδύνου» υπότυπους του ιού, από τους οποίους δεν προστατεύει το εμβόλιο. Στην πράξη, βέβαια, η συνολική προστασία που παρέχουν τα εμβόλια που κυκλοφορούν, ξεπερνά το 70%, παρόλα αυτά δεν αγγίζει το 100%.
Για το λόγο αυτό, η διενέργεια του τεστ Παπανικολάου είναι απαραίτητη και επιβεβλημένη.
Κωνσταντίνος Στ. Ζιώρης
Μαιευτήρ - Χειρουργός Γυναικολόγος
